خیلی لاغرم، چه کنم؟ (مقاله ای جامع )
کاهش رشد بدنی به دو صورت است:
1- کاهش مقدار قد نسبت به سن که به علت کمبود پتاسیم، سدیم، منیزیوم، روی، فسفر، پروتئین، اکسیژن، آب و انرژی است.
2- کاهش مقدار وزن به قد که به علت کمبود انرژی، کاهش عضلات و چربی بدن است.
اضافه کردن وزن برای فردی که کمبود وزن دارد بسیار مشکل است. بدن فرد دارای کمبود وزن ممکن است:
* دارای سوخت و ساز بیشتری باشد.
* دارای سلول های چربی کمتری باشد.
* و یا کمبود وزن، اصلا ربطی به تغذیه فرد نداشته باشد.
به طور کلی، رژیمی خوب است که متعادل و متنوع باشد و انرژی لازم برای بدن را تامین کند.
اگر انرژی در بدن زیاد باشد، بدن این انرژی اضافی را در سلول های چربی ذخیره می کند تا در مواقع ضروری شکسته و آزاد شود. این شکستن انرژی، همان متابولیسم است.
افزایش فعالیت بدنی، سرعت متابولیسم را زیاد می کند و بدن به منبع سوخت که همان غذاست، نیاز پیدا می کند.
برعکس، کاهش فعالیت با کاهش متابولیسم همراه است و باعث می شود که انرژی در سلول های چربی ذخیره شود و فرد افزایش وزن پیدا کند.
از آنجایی که استرس در برخی افراد موجب کاهش وزن و در برخی دیگر موجب افزایش وزن می شود، باید ورزش را نیز جزو برنامه خود قرار دهید تا از استرس رهایی یابید و وزن تان نیز متعادل گردد.
شمایی که قصد افزایش وزن دارید، 3 وعده غذای اصلی را به همراه 3 تا 4 میان وعده باید مصرف کنید.
میان وعده می تواند شامل میوه، آبمیوه، نان و پنیر، سبزی و گردو باشد.
توجه کنید که اگر میزان افزایش وزن شما در هفته 450 تا 900 گرم باشد، بسیار خوب است.
کالری چیست؟
انرژی ذخیره شده در غذاها را با واحد کالری محاسبه می کنند. کالری مقداری انرژی است که دمای 1گرم آب را 1 درجه سانتیگراد بالا ببرد.
غذاهای مختلف، کالری های مختلفی دارند، به همین خاطر کالری یک عدد شکلات با کالری یک عدد برگ کاهو برابر نیست.
متخصص یا کارشناس تغذیه برای دادن رژیم لاغری یا چاقی به یک فرد، باید ***، سن، قد و وزن فرد را بداند تا بتواند کالری مورد نیاز او را محاسبه کند.
توجه کنید که رژیم های بسیار کم کالری نه تنها برای کاهش وزن مناسب نیستند، بلکه مضر نیز هستند.
کودکان و نوجوانان نباید از رژیم های کاهش وزن استفاده کنند، زیرا آن ها در دوران رشد هستند و با دریافت کم کالری، ممکن است دچار کوتاهی قد شوند.
در زیر مقدار کالری چند نمونه از غذاها آورده شده است:
1 قاشق چایخوری شکر: 16 کالری و 4 گرم کربوهیدرات.
10عدد بادام زمینی: 45 کالری، 5 گرم چربی و 8 گرم پروتئین.
1عدد سیب متوسط: 60 کالری و 15 گرم کربوهیدرات.
بیشتر میوه ها: 50 تا 100 کالری و 12 تا 21گرم کربوهیدرات.
آب، کالری ندارد، اما آب سرد برای جذب شدن، کالری زیادی می سوزانند، پس افرادی که می خواهند وزن شان را افزایش دهند، باید آب سرد را کمتر مصرف کنند و به جای آن از آب ولرم استفاده کنند.
کاهش وزن غیرعمدی چیست؟
اگر شخص بدون اجرای رژیم لاغری یا انجام ورزش های سنگین، کاهش وزن پیدا کند، به آن "کاهش وزن غیرعمدی" می گویند.
دلایل مختلفی برای کاهش وزن غیرعمدی وجود دارد، از قبیل:
* بیماری ایدز
* سرطان
* افسردگی
* اسهال در مدت زمان طولانی
* مصرف برخی داروها: مانند داروهای تیروئید
* اختلال در غذاخوردن: مانند آنورکسیا (بی اشتهایی عصبی) و بولیمیا (پُرخوری عصبی)
* پرکاری غده تیروئید
* عفونت
* کمبود اشتها
* سوء تغذیه
* زخم در دهان و یا نداشتن دندان
* سیگار کشیدن
اگر شما دارای کاهش وزن غیرعمدی هستید، قبل از رفتن به نزد پزشک یا متخصص تغذیه به سوالات زیر پاسخ دهید:
از چه زمانی متوجه کمبود وزن خود شدید؟
آیا کاهش وزن شما ناگهانی رخ داد؟
چند کیلو وزن کم کرده اید؟
آیا کم غذا می خورید؟
آیا از غذاهای مختلف استفاده می کنید؟
آیا زیاد ورزش می کنید؟
آیا بیمار شده اید؟
آیا مشکل دندانی یا دهانی دارید؟
آیا زیاد استرس دارید؟ زیاد عصبانی می شوید؟
آیا استفراغ می کنید؟
آیا احساس ضعف می کنید؟
آیا به طور غیر طبیعی گرسنه هستید، لرزش و تپش قلب دارید و زیاد عرق می کنید؟
آیا دید شما تغییر کرده است؟
سرمایی یا گرمایی می باشید؟
یبوست و یا اسهال دارید؟
آیا خیلی زیاد تشنه می شوید؟
آیا بیش از حد ادرار می کنید؟
ریزش مو دارید؟
چه داروهایی را مصرف می کنید؟
افسردگی شدید دارید؟
"سلامتی فرد در وزن متعادل اوست، نه در چاقی یا لاغری."
توصیه های لازم برای افزایش وزن
1- ابتدا باید بدانید چقدر کالری نیاز دارید تا به وزن دلخواه خود برسید.
2- تنوع(یعنی از گروه های غذایی مختلف استفاده کنید) و تعادل(به مقدار کافی از هر گروه غذایی استفاده کنید) را در برنامه غذایی خود رعایت کنید.
3- در صبحانه خود نان سبوس دار و کره بادام زمینی را وارد کنید.
4- از کره بادام زمینی استفاده کنید. می توانید از بستنی ها و یا غذاهای صبحانه آماده دارای بادام زمینی استفاده کنید و یا بادام زمینی را با میوه و سبزیجات میل کنید.
5- بعد از صبحانه و بعد از ظهر خوراک مختصری را فراهم آورید. توجه کنید که این خوراک نباید از تنقلات باشد. شما می توانید آجیل یا میوه خشک را به عنوان خوراک مختصر میل کنید.
6- با افزودن سیب زمینی سرخ شده، استیک ماهی و مرغ سرخ شده، رژیم سالم خود را به رژیم ناسالم تبدیل نکنید. بلکه با مصرف سیب زمینی، ماهی و مرغ پخته شده(آب پز یا بخارپز یا کبابی)، مواد مغذی سالم را به بدن خود وارد کنید.
7- از کره برای پخت سبزیجات استفاده کنید. از مایونز به عنوان سس در ساندویچ استفاده کنید. سس سالاد را برای مزه دار کردن سالاد به کار برید.
8- از تخم مرغ برای درست کردن سوپ، سس و نان استفاده کنید. تخم مرغ پخته را به سالاد اضافه کنید.
9- می توانید با افزودن خامه و پنیر پیتزا به ماهی و مرغ مزه بدهید.
10- پنیر پیتزا را به گوشت، سبزیجات، ماکارونی، سالاد، پوره سیب زمینی و املت بیافزایید.
11- پنیر خامه ای را به روی نان و بیسکویت بمالید. پنیر خامه ای را با سس مخلوط کنید. همچنین می توانید از پنیر خامه ای به همراه میوه و سبزیجات، یک غذای مقوی و سرشار از انرژی درست کنید.
12- پنیر، بادام زمینی، بادام، پسته، سس های سالاد و میوه های خشک را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
13- شیرخشک را در سوپ و سس برای تأمین کالری و پروتئین بیافزایید. شیرخشک را می توانید به شیر، پودینگ، پوره سیب زمینی، املت و حتی گوشت اضافه کنید.
14- حتماً در یک وعده غذایی از سبزیجات سبز رنگ، ذرت و مواد نشاسته ای استفاده کنید.
15- در هر وعده غذایی،2 یا 3 لیوان آب بنوشید. این کار باعث می شود که عمل جذب به راحتی صورت گیرد.
16- تا جایی که می توانید، بنوشید. زیرا نوشیدن باعث می شود که جای خالی بیشتری برای وارد شدن غذاهای پُرکالری داشته باشید.
17- برای افزایش کالری، شیر و آب میوه بنوشید. از نوشابه ها دوری کنید، زیرا آنها فقط دارای کالری می باشند و هیچ ارزش تغذیه ای ندارند.
18- شکلات سیاه بخورید. شکلات سیاه دارای آنتی اکسیدان می باشد.
19- در آخر بازهم ورزش را از یاد نبرید.
رژیم افزایش وزن این نیست که هرچه می خواهیم بخوریم، بلکه باید همیشه تنوع و تعادل را، چه در رژیم افزایش وزن و چه در رژیم کاهش وزن، رعایت کنیم.
کات قابل توجه برای افزایش وزن:
به جای آنکه 3 وعده بزرگ غذایی در روز مصرف کنید، بهتر است برای افزایش وزن 6- 5 وعده غذایی سالم و متعادل میل کنید.
افزایش مصرف تنقلات و غذاهای چرب، یک راه خوب برای افزایش وزن نمی باشد. تنقلات محتوی مقدار زیادی چربی های اشباع شده می باشند. اگر شما می خواهید افزایش وزن پیدا کنید و کالری بیشتری را وارد بدن خود کنید، بهتر است از غذاهایی که مفید برای بدن شما می باشند، استفاده کنید.
پودرهای پروتئینی و نوشیدنی هایی که به عنوان مکمل تغذیه ای می باشند را می توانید بین هر وعده غذا و یا در حین غذاخوردن، مصرف کنید.
بهتر است آجیل و دانه ها را فراموش نکنید و روزانه حداقل یک مشت از آنها را میل کنید. آنها هم دارای چربی امگا 3 و هم دارای فیبر می باشند.
مصرف کردن مولتی ویتامین و مکمل ها برای افرادی که خواهان افزایش وزن می باشند، جزو اساسی می باشد.
افرادی که خواهان افزایش عضله هستند، می توانند با ورزش و رژیم غذایی مناسب و مصرف مکمل های پروتئینی، عضله خود را بزرگ کنند.
ورزش کردن، نقش مهمی در افزایش وزن دارد. وزنه برداری، به بزرگ شدن عضلات کمک می کند.
چگونه میتوان لاغری را درمان نمود؟
2ـ هرگز در درمان لاغری خود از دارو استفاده نکنید، چرا که دارو غذا نیست و در هر حال دارای عوارضی می‌باشد. (به استثنای داروهای اشتهاآور و تقویتی که توسط پزشک تجویز می‌شود)
3ـ در درمان لاغری خود هیچگاه عجله نداشته باشید، یادتان باشد که رژیم غذایی با افزایش وزن تدریجی علاوه بر اینکه قابل تحملتر است، عوارضی نداشته، تقریباً غیر قابل بازگشت می‌باشد.
الف) فشارهای درونی، استرسها و افسردگیها
ب) ثانویه به بیماریهایی ازقبیل : هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)، دیابت (بیماری قند خون بالا)، بیماری‌های انگلی،
بیماری‌های گوارشی و …
ج) اختلال تغذیه‌ای (دریافت کم کالری و زیادی فعالیت)
د) ژنتیک
الف) درمان دارویی:
ـ داروهای اشتهاآور: این داروها با افزایش اشتها سبب بیشتر خوردن شده، دریافت انرژی توسط بدن را افزایش می‌دهند. سردستة این داروها که در ایران بسیار استفاده می‌شود، سیپروهپتادین می‌باشد. علاوه بر این داروهای تقویتی مثل ویتامین‌ها همچنین عناصر کمیاب مثل روی نیز کاربرد دارند. تمامی این داروها زمانی مؤثرند که شخص از هر نظر سالم باشد.
ـ داروهایی که با احتباس نمک و بدنبال آن آب باعث افزایش وزن می‌شوند: از این گروه دارو میتوان از کورتون‌ها نام برد. این داروها با احتباس آب و نمک باعث عوارض زیادی برای بدن شده علاوه بر این عوارض گوارشی، استخوانی و … دیگری نیز دارند.
ـ داروهایی که با کاهش متابولیسم بدن باعث افزایش وزن می‌شوند: این داروها به صورت کاذب کم‌کاری تیرویید ایجاد کرده، با کاهش متابولیسم بدن سبب افزایش وزن می‌شوند. این گروه نیز با توجه به برهم‌زدن نظم طبیعی بدن باعث ایجاد عوارض می‌شوند.
ب) رژیم‌درمانی :
ـ ارائة برنامة کامل و علمی از نظر علم تغذیه: اگر شخص کاملاً از نظر بیماری‌های عامل لاغری بررسی شده و در حال سلامت باشد، با استفاده از یک رژیم استاندارد که تمام مسائل تغذیه‌ای در آن رعایت شده باشد قادر به افزایش وزن خواهد بود.
6ـ با توجه به موارد فوق بهترین و سالمترین راه حل ارائه‌شده در مورد درمان لاغری این موارد می‌باشد:
الف) رژیم غذایی صحیح
ب) ورزش مناسب و کافی
شیر و لبنیات، حبوبات و غلات، میوه و سبزیجات، گوشت
ـ تأمین کنندة ریزمغزیها باشد (موادی که به مقدار بسیار کم باید در غذا وجود داشته باشد)
ـ بر اساس فرهنگ غذایی ایرانی باشد.
ـ تنوع لازم را داشته باشد.
افزایش وزن برای افراد لاغر کار آسانی نیست و احتمالاً خود شما هم این مسأله را خوب می دانید. من نیز این مسأله را به خوبی درک می کنم، چون هر روز با آن سرو کار دارم. ساختار بدن من بطور ژنتیکی استخوانی است و سوخت و ساز بالایی دارد؛ در نتیجه افزایش وزن را برایم بسیار مشکل ساخته است. کلید افزایش وزن در این است که هر چیزی را" زیاد " کنید. زیاد بخورید، زیاد فعالیت کنید تا وزنتان زیاد شود. این سه اصل باید حسابی در ذهن شما جا بیافتد. خیلی از افراد تصور می کنند تمرینات بدنسازی ( پرورش اندام ) تنها راه افزایش وزن است. البته من با این مسأله مخالفتی ندارم، چون بخشی از کار، همین مسأله است. ولی نکته ای که مهم است، رژیم شماست.
ما سعی کرده ایم با ترجمه این مطالب تا سر حد امکان، برای افزایش وزن به شما کمک کنیم. امیدواریم که مفید واقع شوند.
مراحل افزایش وزن :
پنج مرحله برای افزایش وزن وجود دارد که به این ترتیب است :
1) میزان کالری یا انرژی ای را که در یک روز معمولی دریافت می کنید، محاسبه کنید. چیزی را تغییر ندهید و همانطور که هر روز می خورید یادداشت کرده و انرژی آن را محاسبه کنید. این کار را می توانید با استفاده از هرم غذایی انجام دهید. این مرحله بسیار اهمیت دارد، پس با دقت این عمل را انجام دهید. همچنین خودتان را وزن کنید.
2) بعد از انجام مرحله یک ، رژیم از روز بعد شروع می شود؛ بدین ترتیب که 500 کالری به آنچه هر روز مصرف می کردید بیافزایید. مثلاً اگر در یک روز معمولی 2000 کالری مصرف می کردید، بقیه ی هفته هر روز 2500 کالری مصرف کنید. بجای اینکه در سه وعده حجم زیادی غذا بخورید و یا اینکه کل روز مشغول خوردن باشید، انرژی روزانه را به 5 تا 6 وعده تقسیم کنید و وعده ها را با فاصله 5/2 تا 3 ساعت مصرف کنید. بخاطر داشته باشید باید " زیاد " بخورید تا وزنتان" زیاد " شود.
3) بدنسازی و ورزش، مرحله مهم دیگری برای افزایش وزن است که برای اطمینان از نتیجه کار بخش مربوط به آن را مطالعه کنید.
4) آخر هفته خودتان را وزن کنید. می بینید که پس از یک هفته وزنتان بیشتر شده است. انتظار نداشته باشید یک باره 4 تا 5 کیلو اضافه کنید. افزایش وزن به اندازه 5/0 تا 1 کیلو در هفته طبیعی است و بیشتر از این نشان دهنده افزایش بیش از حد چربی در بدن شماست. پس افزایش 5/0 تا 1 کیلو در هفته کافی است، اگر چه کم به نظر می رسد، ولی آخرماه 5/2 تا 4 کیلو می شود.
5) نکته مهم این است که وقتی وزن شما ثابت شد، در این موقع است که باید مقدار بیشتری غذا بخورید تا وزنتان دوباره بالا برود. بنابراین اگر با رژیمی که اجرا می کنید، وزنتان برای دو هفته ثابت ماند، نشان می دهد که باید به رژیم خود 250 کالری اضافه کنید و به همین ترتیب، هر دفعه که طی دو هفته وزن اضافه نکردید، دوباره 250 کالری اضافی به رژیم مصرفی تان بیفزایید.
* بسیار مهم : نکات کلیدی در مورد افزایش وزن
* از چربی ها دوری کنید! اگر چه هدف شما افزایش وزن است، ولی نباید بیش از حد چربی مصرف کنید. سراغ چیپس و شکلات نروید. غذاهای آماده و سرخ کردنی نخورید. بهترین چیز برای شما غذاهای پر پروتئین و کم چربی است مثل ماهی تن و سایر غذاهای دریایی، سینه مرغ، بوقلمون، گوشت کم چربی، میوه و سبزیجات.
* آب بنوشید! حداقل روزانه 2 لیتر ( معادل 8 لیوان ) یا بیشتر آب بنوشید. البته این مقدار آب زیاد است ولی این مقدار آب برای افزایش وزن لازم است.
* بخوابید! بله بخوابید! راحت ترین کاری که باید انجام بدهید و فراموش شده است. شما باید حداقل 8 ساعت در شب بخوابید و واقعاً به آن نیاز دارید.
نگرانی که خیلی از افراد در مورد افزایش وزن دارند این است که چگونه وزن خود را اضافه کنند، ولی چربی بدنشان زیاد نشود. بگذارید به شما بگویم چگونه؟ امکان ندارد! مگر اینکه استروئید مصرف کنید. افزایش وزن بدون اضافه کردن مقداری چربی اصولاً غیرممکن است. ولی چه اشکالی دارد که مقداری هم چربی اضافه کنید، به راحتی بعداً می توانید آن را از بین ببرید.
نمونه ای از یک سئوال در مورد افزایش وزن :
سلام، من یک پسر 22 ساله هستم. می خواستم از شما در مورد افزایش وزن سئوال کنم. من واقعاً لاغرم و می خواهم هم برای افزایش توان و هم برای ظاهری بهتر ، وزنم را افزایش دهم.
من قبول دارم که افراد لاغر متابولیسم ( سوخت و ساز ) بالایی دارند، آیا هیچ راه حلی برای کاهش آن وجود دارد؟ آیا با افزایش سن متابولیسم بدن بطور طبیعی کاسته می شود؟ به من گفته شده که بدنسازی کار کنم. ولی من وقت کافی برای تمرین بدنسازی ندارم.
ممنون می شم اگر من را راهنمایی کنید که چگونه وزنم را افزایش دهم؟ چه نوع غذاهایی را باید بخورم؟ چند بار در روز باید غذا بخورم؟ مقدار هر وعده غذایی ام چقدر باید باشد؟ من شنیده ام که سویا بسیار مغذی است درست است؟ سویا چه چیزهائی دارد؟
پاسخ : اجازه دهید اول در مورد میزان متابولیسم بدن صحبت کنم. متابولیسم پایه، حداقل انرژی لازم برای حفظ حیات بدن است که هر فرد در حالت بیداری و در شرایطی که در استراحت کامل به سر می برد، نیاز دارد. انرژی مصرف شده برای متابولیسم پایه در وهله اول به مقدار توده بدون چربی بدن ( عضلات، اندام ها و استخوان ها ) بستگی دارد. دیگر عوامل مؤثر بر متابولیسم پایه عبارتند از : - میزان سطح خارجی بدن؛ هر چه سطح بدن بیشتر باشد، حرارت تلف شده از طریق سطح بیشتر است.
- ***یت؛ مردان متابولیسم پایه بالاتری دارند، چون توده بدون چربی آنها بیشتر از خانم هاست.
- دمای بدن
- هورمون های تیروئیدی؛ افزایش مقدار آنها در بدن، متابولیسم را افزایش می دهد.
- مقدار فعالیت سیستم عصبی
- سن ؛ با افزایش سن متابولیسم پایه کاهش می یابد.
- وضعیت تغذیه ای ؛ مصرف کم موادغذایی متابولیسم را کُند می سازد .
- بارداری که متابولیسم پایه را افزایش می دهد.
- مصرف کافئین، قهوه و تنباکو که متابولیسم پایه را افزایش می دهند.
زمانی که فرد شدیداً کمبود وزن دارد، برای درمان آن، گاهی دارو درمانی نیز لازم است. پزشک باید عدم تعادل هورمونی بدن، افسردگی و دیگر بیماری های غیر ملموس مثل آنورکسیا1 و بولیمیا 2 ( کم خوری و پرخوری عصبی ) را درمان کند. در مورد برخی بیماران، خطر لاغری مفرط زمانی پیش می آید که پس از جراحی، بهبود با کندی صورت گیرد.
به نظر می رسد شما در مسیر درستی قرار گفته اید ، چون تمایل به درمان کمبود وزنتان دارید. دلیل اینکه اکثر افراد برای افزایش وزن سراغ بدنسازی و وزنه برداری می روند این است که این تمرینات بیش از ورزش های دیگر، موجب افزایش حجم و وزن عضلات می شود، در حالی که انرژی زیادی در بدن می سوزد. شما باید سعی کنید علاوه بر تنوع بخشیدن به موادغذایی مصرفی تان، به مرور غذاهای پرانرژی را بیشتر مصرف کنید، خصوصاً موادی را که حاوی روغن های گیاهی بیشتری هستند. پنیرهای پرچرب مثل پنیر تبریزی و پنیر پیتزا؛ مغزها و آجیل مثل گردو، بادام و بادام زمینی منابع مفید و پرکالری با روغن اشباع کم هستند . بهتر است از ترکیبات مواد غذایی مطلع باشید و یا برچسب آنها را مطالعه کنید تا مطمئن شوید ماده غذایی که انتخاب کرده اید روغن غیراشباع بیشتری داشته باشد. خشکبار مثل کشمش و انجیر، میوه های خشک شده مثل انواع برگه ها و موز میوه های پرکالری و مناسبی برای شما هستند که بهتر است پس از غذا مصرف شوند تا جلوی اشتهای شما را نگیرند. سعی کنید به جای نوشابه، آب میوه های شیرین شده بنوشید.
یک نوشیدنی پرکالری، پُر پروتئین و مناسب برای افزایش وزن :
مواد لازم: 1) یک لیوان شیر پرچرب
2) 3 قاشق غذاخوری پودر شیرخشک
3) 2 قاشق غذاخوری بستنی
4) 1 قاشق شکلات مایع یا یک چهارم لیوان میوه دلخواه مثل یک عدد موز
5) عسل یا شکر برای شیرین کردن معجون
روش تهیه: همه مواد را در مخلوط کن ریخته و با هم مخلوط کنید. به این ترتیب یک نوشیدنی مناسب برای میان وعده خود تهیه می کنید.
اگر روزانه یک لیوان از این نوشیدنی را مصرف کنید، 400 کالری به انرژی مصرفی تان اضافه می شود.
*پی نوشت :
1- anorexia یا بی اشتهایی عصبی : این بیماری به دلیل ترس فرد از افزایش وزن ایجاد شده و فرد دچار لاغری مفرط می شود که ازخوردن غذا امتناع می کند و یا غذا را می خورد، اما عمداً آن را برمی گرداند.
2- bulimia یا پرخوری عصبی : در این نوع بیماری، فرد اشتهای سیری ناپذیر دارد و پایان خوردن وقتی است که ناراحتی شکمی پیش آید. عوارض بولمیا عبارتست از خستگی، ضعف و کاهش تمرکز حواس که در ارتباط با دریافت ناکافی انرژی و سایر موادمغذی است.
برای افزایش اشتها چه باید کرد؟
فردی که دچار کمبود یا فقدان اشتهاست، خیلی کمتر از حالت معمول غذا می خورد. کمی ِ اشتها معمولاً به دلیل هضم کم مواد غذایی است. با جویدن طولانی غذا و نوشیدن مایعات سرد این حالت بدتر می شود. گاهی اوقات هم به دلیل عوامل روحی است.
عمل هضم به دلیل نفخ و گاز معده، کاهش حس چشایی و تنفس بد کاهش می یابد که معمولاً باعث کمبود انرژی مورد نیاز بدن می شود.
کاهش اشتها باعث کاهش وزن می شود. پس یکی از راه های افزایش وزن درافراد لاغر ، افزایش اشتهای آنهاست.
کاهش اشتها می تواند به دلیل عوامل زیر باشد :- اشکال در بلع مواد غذایی
- استفراغ و تهوع
- تغییر یا کاهش حس چشایی
- احساس سیری
- رشد تومور
- افسردگی
- درد
در بیشتر موارد، کاهش اشتها مشکل ثانویه است یعنی اختلال در سلامتی بدن، باعث کاهش اشتها می شود.
برای افزایش اشتها چه کاری باید انجام داد؟- سعی کنید هرروز 3 وعده غذایی کامل و 3 میان وعده داشته باشید.
- بین وعده های اصلی غذایی، چیزی نخورید.
- برای افزایش هضم غذا و اشتها، می توانید یک وعده را مصرف نکنید تا برای خوردن وعده بعدی، اشتهای بیشتری داشته باشید.
- سعی کنید وعده های غذایی خود را در اوقات معینی مصرف کنید؛ یعنی برنامه غذایی مشخص و سر ساعت داشته باشید. مثلاً صبحانه را در ساعت 7 صبح ، ناهار در ساعت 12 و شام در ساعت 7 شب. همچنین اگر اشتهای شما برای صرف وعده اصلی کاهش نمی یابد ، می توانید دو میان وعده ، یکی در ساعت 10 صبح و یکی در ساعت 4 بعد از ظهر و نیز قبل از خواب میل کنید.
- تا جایی که می توانید، غذا بخورید. با اشتهای زیاد غذا بخورید، زیرا تفکر شما در هضم و جذب غذا بسیار مؤثر است.
- به غذا به عنوان بخشی از درمان بیماری خود نگاه کنید؛ یعنی نگوئید میل ندارم. فکر کنید دارو مصرف می کنید.
- حتماً صبحانه بخورید.
- غذاهای خوشمزه را با فاصله زمانی کم و هر بار به مقدار کم مصرف کنید.
- غذاهای پر کالری مصرف کنید که به راحتی خورده می شوند؛ مثل انواع دسر، ژله ، بستنی ، ماست و شیر پرچرب، شیرموز و شیرکاکائو .
- غذا را سرد یا با دمای معمولی بخورید تا طعم و بوی آن را کاهش دهد.
- کاری کنید اوقات صرف غذا دلپذیر و خوشایند باشد.
- در منزل همراه با اعضای خانواده و در خارج از منزل با دوستان خود غذا بخورید.
- بعد از تمام شدن غذا، آب و سایر نوشیدنی ها را بنوشید، زیرا نوشیدن مایعات در موقع صرف غذا باعث می شود خیلی زود احساس سیری کنید.
- قبل از صرف غذا، یک ساعت ورزش کنید ، ولی سنگین نباشد.
کارهایی را که نباید انجام دهید : - خودتان را مجبور به خوردن نکنید.
- کاری نکنید که این کم اشتهایی، روابط شما را با سایر خانواده اتان تحت تاثیر قرار دهد.
اشتها آورها :اگر هنوز هم دچار بی اشتهایی بودید، می توانید از مواد زیر برای افزایش اشتها استفاده کنید :
- مقداری زنجبیل تازه را ریز ریز کنید. مقداری آب لیمو ترش و نمک به آن اضافه کنید و آن را بجوید.
- مقدار هل و دارچین و برگ بوی خشک را له کنید و به مقدار مساوی با هم مخلوط کنید. یک قاشق مرباخوری از این مخلوط را بخورید.
- پودر فلفل سیاه، پودر زنجبیل خشک و شکر را با عسل مخلوط کنید و به صورت گلوله در آورید. برای مدتی این مخلوط را در دهان نگه دارید که بی اشتهایی شما را تسکین خواهد داد.
- انار بخورید که می توانید نمک و فلفل سیاه هم به آن اضافه کنید.
- مقداری نمک و پودر زیره سبز را روی آناناس بریزید و آن را بخورید.
با پزشکتان مشورت کنید : اگر بعد از یک هفته، با وجود انجام روش های بالا، اشتهای شما افزایش نیافت، به پزشک مراجعه کنید زیرا کاهش اشتها می تواند علامت یک بیماری جدی تر باشد.
اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، به پزشک خود اطلاع دهید:- تهوع
- نخوردن غذا به مدت یک روز یا بیشتر
- کاهش وزن به میزان 5/2 کیلو گرم یا بیشتر
- احساس درد موقع غذا خوردن
- ادرار نکردن به مدت یک روز کامل
- مدفوع نکردن به مدت دو روز یا بیشتر
- ادرار با فاصله زمانی غیر متناوب، همراه با بو یا سوزش یا خیلی زرد رنگ.
- داشتن حالت تهوع بیش از 24 ساعت
راه حل مشکل لاغری
لاغری یک بیماری مزمن است و مثل هر بیماری مزمن دیگری برای درمان نیاز به زمان دارد.
علل لاغری :
الف) فشارهای درونی، استرس ها و افسردگی
ب) بیماری هایی از قبیل : هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)، دیابت (بیماری قند خون بالا)، بیماری‌های انگلی، بیماری‌های گوارشی
ج) اختلال تغذیه‌ای ( دریافت کم کالری و فعالیت زیاد )
د) ژنتیک و ارث
درمان لاغری :
درمان های لاغری به دو دسته دارویی و رژیم درمانی تقسیم می شوند .
1- هرگز در درمان لاغری خود از دارو استفاده نکنید، چرا که دارو غذا نیست و در هر حال دارای عوارضی می‌باشد (به استثنای داروهای اشتها آور و تقویتی که توسط پزشک تجویز می‌شود).
2- در درمان لاغری خود هیچگاه عجله نکنید. یادتان باشد که رعایت رژیم غذایی با افزایش تدریجی وزن، علاوه بر اینکه برای فرد لاغر قابل تحمل تر است، عوارضی نیز نداشته و تقریباً غیر قابل بازگشت می‌باشد ( یعنی وزنی را که فرد با رژیم به اضافه کرده است ، از دست نخواهد داد).
چرا لاغر هستم؟
این اولین سؤالی است که یک فرد لاغر باید از خود بپرسد. مشکلاتی چون پرکاری تیروئید ، اختلالات هورمونی و ناراحتی روحی تأثیر مستقیمی بر غذا خوردن فرد دارند . وجود انگل در روده ها و یا بیماری های عفونی دوره ای هم دلایل دیگری برای لاغری مفرط فرد هستند .
با شناسایی علت لاغری، خیلی راحت تر می توان برای حل این مسئله اقدام کرد. دراین صورت راه درمان را می شناسیم و موانع را یکی یکی از سر راه بر می داریم .
مثالی را برای شما بیان می کنیم تا موضوع روشن تر شود. مینا در دانشگاهی خارج از شهر خود تحصیل می کند که مجبور است دور از خانه و تنها باشد. غذای دانشگاه را دوست ندارد و حوصله غذا درست کردن هم ندارد.
اصلاً حوصله غذا خوردن هم ندارد . هر دفعه که به خانه می رود، مادر از لاغر شن روز به روزش شکایت می کند . خودش هم احساس می کند ریزش موهایش خیلی زیاد شده است. تا اینکه یک روز از ضعف و معده درد شدید به پزشک مراجعه می کند. پزشک داروهای مناسب برای درمان التهاب معده را به او می دهد و به متخصص تغذیه ارجاعش می دهد.
مشکل مینا تنهایی و دوری از خانواده است . او به کمک مشاور روانشناس راه مناسبی می یابد تا دوستان جدیدی پیدا کند و مشاور تغذیه نیز یک برنامه غذایی صحیح به او ارائه می دهد . مینا پس از سه ماه سلامتی کامل خود را به دست می آورد.
پس بهتر است اول دلایل لاغری را پیدا کنیم. قدم بعدی ، اجرای برنامه غذایی صحیح برای افزایش وزن است .اگر احساس می کنید که لاغر هستید و نیاز دارید چند کیلو به وزن خود اضافه کنید، راه حل این نیست که فقط غذاهای پر چرب و شیرین مصرف کنید . با چنین راه حلی فقط چربی های ذخیره ای بدنتان را افزایش داده اید.
حال به ترتیب مراحل اصولی افزایش وزن را برایتان بیان می کنیم.
مرحله اول
با انجام فعالیت های ورزشی و نرمش های منظم ، نیاز بدن به انرژی افزایش می یابد و این کار دو فایده دارد:
1- اشتها شما به غذا خوردن بیشتر می شود و احساس کسالت در شما از بین می رود.
2- غذایی که می خورید در بدن شما ، صرف ساخته شدن عضلات می شود نه تجمع چربی های زائد بدن.
کم تحرکی موجب تحلیل عضلات شده و دراین صورت فرد حتی توانایی انجام فعالیت های روزمره مثل بالا و پائین رفتن از پله ها را نیز نخواهد داشت. بنابراین اضافه کردن چربی به این بدن ضعیف هیچ فایده ای نخواهد داشت.
یک فرد مسن و از پا افتاده، عضلات تحلیل رفته ای دارد. اما یک فرد مسن و چاق با فعالیت کم و همان میزان عضله، باید وزنی حدود دو برابر را حمل کند و این وزن اضافی انجام فعالیت ها را برای او مشکل خواهد کرد.
مرحله دوم
افزایش انرژیِ دریافتی است.
یک زن جوان و سالم روزانه به 2000 کیلو کالری و یک مرد جوان و سالم به 2200 کیلو کالری انرژی نیاز دارد . یک برنامه غذایی تأمین کننده 2000 کالری ، به شرح زیر است:
صبحانه ساعت7 صبح : 1 لیوان شیرپرچرب + 60 گرم غلات صبحانه ویتامینه + 2 قاشق چایخوری عسل که به شیر و غلات اضافه شود.
ساعت 10 : یک لقمه نان و پنیر که به اندازه 2 کف دست نان و 30 گرم پنیر (1 قوطی کبریت) و 1 عدد گردو میان وعده مناسبی در بین کار یا زنگ تفریح کلاس خواهد بود .
نهار ساعت 12: زرشک پلو و مرغ که برنج آن 15 قاشق است که با یک قاشق غذا خوری روغن مایع پخته شده ، مرغ به اندازه130 گرم گوشت داشته باشد ( یک ران کامل ) ، به علاوه 1 کاسه ماست پر چرب ( 240 سی سی) ، 2 عدد خیار و یک گوجه فرنگی ریز شده به عنوان سالاد در کنار غذا به همراه یک قاشق مربا خوری سس مایونز و 1 قاشق مربا خوری روغن زیتون.
عصرانه ساعت 4: چای و یک عدد شیرینی یا 3 تا 4 بیسکویت ترد.
ساعت 6: 1 لیوان آب میوه طبیعی یا یک عدد میوه.
شام ساعت 8 (برای شام دو انتخاب دارید. هر کدام را که دوست دارید بخورید) :
انتخاب اول - یک آش استثنایی که دارای 1 لیوان حبوبات پخته + 30 گرم گوشت + نصف لیوان سبزیجات پخته + نصف لیوان رشته پخته . این غذایی است که شما باید بخورید و می توانید مقادیر آن را به تعداد افراد خانواده چند برابر کنید.
انتخاب دوم- ماکارونی دارای نصف لیوان ماکارونی پخته +60 گرم گوشت چرخ کرده + سالادی استثنایی که دارای 1 لیوان کاهو، خیار و گوجه فرنگی ریز شده و نصف لیوان لوبیا سفید پخته شده است.
قبل از خواب : یک عدد میوه.
یک رژیم غذایی مناسب برای کسی که قصد دارد وزنش را افزایش دهد باید به گونه ای باشد که از همه گروه های غذایی به اندازه مورد نیاز میل کند و سعی نماید در هر وعده ، از همه گروه ها ( نان و غلات ، میوه ها ، سبزی ها ، گوشت و حبوبات ، شیر و لبنیات ) بخورد. مثلاً ناهار فقط نان و یک تکه کباب نخورد، بلکه به همراه آن سبزی یا سالاد و ماست یا دوغ میل کند.
نکاتی که باید رعایت شود....
1. برنامه غذایی یک روزتان را با ذکر ساعت بنویسید و آن را با برنامه غذایی که در بالا داده شده است، تطبیق دهید. چقدر کمتر می خورید؟ فاصله غذاهایتان چقدراست؟ سعی کنید هیچ وعده ای را حذف نکنید . هیچ کاری مهم تراز سلامتی تان نیست، پس خودتان را عادت دهید سر ساعت غذا بخورید.
2. اگر واقعاً نمی توانید زیاد بخورید ، از مواد غذایی کم حجم و پر کالری در فواصل غذاهایتان استفاده کنید. مغزهایی چون فندق ، بادام و گردو خوراکی هایی خوشمزه، مفید و پر کالری هستند. چند عدد بیسکویت کرم دار، یک تکه نان سوخاری و پنیر خامه ای یا یک بستنی میوه ای خامه دار نیز انتخاب های خوبی هستند. 3. اگراستخوان بندی ظریفی دارید، لازم نیست حتماً به وزن ایده آل برسید. خودتان را آزار ندهید، حتی اگر در محدوده سلامتی هم باشید، برای شما خوب است.
چگونه می توانم وزنم را افزایش دهم؟
ما همیشه فکر می کنیم چاقی، مشکلی است که بر طرف کردن آن سخت است در صورتی که بسیاری از افراد مبتلا به لاغری هستند وافزایش وزن برای آنها مشکل تر از کاهش وزن یک فرد چاق است!
هر کس با مشخصات فیزیولوژیکی که دارد، در یک محدوده وزنی ، سالم است . اگر چاق تر از آن شود دچار اضافه وزن شده و در معرض ابتلا به بیمارهای مزمن قرار می گیرد ؛ اما کمبود وزن هم خطر زاست . هر چه وزن فرد با حد پائین سلامتی فاصله بیشتری داشته باشد ، خطر ابتلا به بیمار هایی که موجب مرگ زودرس می شوند ، بیشتر است . او توان کافی برای انجام فعالیت های روزانه را ندارد و بیشتر اوقات احساس ضعف می کند.
وزن ایده آل ، بر اساس قد و سن یک فرد و شرایط جسمی او محاسبه می شود . او در این وزن نه لاغر و نه چاق و از اندام متوسطی برخوردار است.
هدف کلی رژیم های چاقی و لاغری ، رسیدن به این وزن ایده آل است که فرد ، با داشتن آن از سلامتی کامل برخوردار می باشد . 
دلیل لاغری چیست؟این اولین سؤالی است که یک فرد لاغر باید از خود بپرسد.
مشکلاتی چون
پرکاری تیروئید واختلالات هورمونی،ناراحتی روحی که تأثیر مستقیم بر غذا خوردن فرد داردو تنهایی ، همه می توانند دلایل تأثیر گذاری باشند وجود انگل در روده ها و یابیماری های عفونی دوره ای هم دلایل دیگری برای لاغری مفرط است .
با شناسایی دلیل خیلی راحت تر می توان برای حل این مسئله اقدام کرد ، دراین صورت راه درمان را می شناسیم و موانع را یکی یکی از سر راه بر می داریم . برای مثال، مینا در دانشگاهی تحصیل می کند که مجبور است دور از خانه وتنها باشد . غذای دانشگاه را دوست ندارد و حوصله غذا درست کردن هم ندارد. اصلاً حوصله غذا خوردن هم ندارد . هر دفعه که به خانه می رود مادر از لاغر شن روز به روزش شکایت می کند . خودش هم احساس می کند ریزش موهایش خیلی زیاد شده.... تا اینکه یک روز از ضعف و معده درد شدید به پزشک مراجعه می کند، دکتر داروهای مناسب درمان التهاب معده را به او داده و به متخصص تغذیه ارجاعش می دهد.
مشکل مینا تنهایی است . او به کمک مشاور راه مناسبی می یابد تا دوستان جدیدی پیدا کند و مشاور تغذیه نیز یک برنامه غذایی صحیح به او ارائه می دهد . مینا نیز پس از 3 ماه سلامتی کامل خود را به دست می آورد.
پس بهتر است اول دلایل لاغری را پیدا می کنیم.
قدم بعدی، برنامه غذایی درست است.
اگر احساس می کنید که لاغر هستید و نیاز دارید چند کیلو گرمی اضافه کنید، راه حل این نیست که فقط به خوردن غذاهای پرچرب و شیرین اقدام کنید . با چنین راه حلی فقط چربی های ذخیره ای بدنتان را افزایش داده اید.
مرحله اول،
با انجام فعالیتهای ورزشی و نرمش های منظم ، نیاز بدن به انرژی افزایش می یابد و این 2 حسن دارد.
اول اینکه؛ اشتها شما به غذا خوردن بیشتر می شود و احساس کسالت شما از بین می رود.
دوم اینکه؛ غذایی که می خورید در بدن شما ، صرف ساخته شدن عضلات می شود.
کم تحرکی موجب تحلیل عضلات شده و دراین صورت فرد حتی قدرت ندارد فعالیت های روزمره مثل بالاوپائین رفتن از پله را انجام دهد، اضافه کردن چربی به این بدن ضعیف هیچ فایده ای نخواهد داشت. یک فرد مسن و فرتوت عضلات تحلیل رفته ای دارد اما فرد مسن و چاق با فعالیت کم و همان میزان عضله ، باید وزنی حدود دو برابر را حمل کند...
مرحله دوم،
افزایش انرژی دریافتی است.
یک زن جوان و سالم روزانه به 2000 کیلو کالری و یک مرد جوان و سالم به 2200 کیلو کالری انرژی نیاز دارد . یک برنامه غذایی تأمین کننده 2000 کالری ، به شرح زیر است:
صبحانهساعت7 صبح:1 لیوان شیر پرچرب + 60 گرم غلات صبحانه ویتامینه + 2 قاشق چایخوری عسل که به شیر و غلات اضافه شود.
ساعت 10 : یک لقمه نان و پنیر که به اندازه 2 کف دست نان و 30 گرم پنیر (1 قوطی کبریت) و 1 عدد گردو است: میان وعده مناسبی در بین کار یا زنگ تفریح کلاس خواهد بود .
نهارساعت12: زرشک پلو و مرغ که برنج آن 15 قاشق است و با یک قاشق غذا خوری روغن مایع پخته شده ، مرغ به اندازه130 گرم گوشت داشته باشد(یک ران کامل) ، به علاوه 1 کاسه ماست پر چرب ( 240سی سی) ، 2 عدد خیار و یک گوجه ریز شده به عنوان سالاد در کنار غذا با یک قاشق مربا خوری سس مایونز و 1 قاشق مربا خوری روغن زیتون.
عصرانه ساعت 4: چای و یک عدد شیرینی یا 3 تا 4 بیسکویت ترد.
ساعت6: 1 لیوان آب میوه طبیعی یا یک عدد میوه.
شام ساعت5/8: یک آش استثنایی ، دارای 1 لیوان حبوبات پخته + 30 گرم گوشت+ نصف لیوان سبزیجات پخته+ نصف لیوان رشته پخته.
( این چیزی است که شما باید بخورید و می توانید مقادیر آن را به تعداد افراد خانواده چند برابر کنید.)
یا
ماکارانی دارای نصف لیوان ماکارانی پخته ،60 گرم گوشت چرخ کرده + یک سالاد کاهوی استثنایی ، دارای 1 لیوان کاهو، خیار و گوجه فرنگی ریز شده که نصف لیوان لوبیا سفید پخته نیز به آن اضافه شده است.
(برای شام دو انتخاب دارید هر کدام را که دوست دارید بخورید)
قبل از خواب: یک عدد میوه.
یک رژیم غذایی مناسب برای کسی که قصد دارد وزنش را افزاش دهد باید به گونه ای باشد که از
همه گروه های غذایی به اندازه مورد نیاز میل کند و سعی نماید در هر وعده ، از همه گروهها بخورد - نان و غلات ، میوه ها ، سبزی ها ، گوشت و حبوبات ، شیر و لبنیات - مثلاً ناهار تنها نان و یک تکه کباب نخورد بلکه به همراه آن سبزی یا سالاد و ماست یا دوغ میل کند.
نکاتی که باید رعایت شود....1. برنامه غذایی یک روزتان را با ذکر ساعت بنویسید و آنر با برنامه غذایی که داده شده است تطبیق دهید . چقدر کمتر
می خورید؟ فاصله غذاهایتان چقدراست؟سعی کنید هیچ وعده ای را حذفنکنید . هیچ کاری مهم تراز سلامتی تان نیست پس خودتان را عادت دهید سر ساعت غذا بخورید.
2. اگر واقعاً نمی توانید زیاد بخورید ، از مواد غذایی کم حجم و پر کالری در فواصل غذاهایتان استفاده کنید. مغزها چون فندق ، بادام و گردو خوراکی هایی خوشمزه، مفید و پر کالری هستند. چند عدد بیسکویت کرم دار، یک تکه نان سوخاری و پنیر خامه ای یا یک بستنی میوه ای خامه دار، انتخاب های خوبی هستند.
3. اگراستخوان بندی ظریفی دارید لازم نیست سعی کنید حتماً به وزن ایده آل برسید و خودتان را آزار دهید، حتی اگر در محدوده سلامتی هم باشید برای شما خوبست.
بیماری لاغری عصبی(Anorexia)
توضیح مختصری راجع به بیماری آنورکسیا به شرح زیر است:
این بیماری به دلیل ترس فرد از افزایش وزن ایجاد شده و فرد دچار لاغری مفرط می شود، ازخوردن غذا امتناع می کند و یا غذا را خورده اما عمدتا بر می گرداند. این افراد معمولاً تصویری نادرست از اندام خود دارند . همیشه خیال می کنند چاق بوده و به اندازه کافی لاغر یا خوش اندام نیستند . دلیل آن رواج تبلیغاتی اندام های باریک و فشارهای عصبی در جامعه است . مبتلایان به آنورکسیا مدت طولانی خود را گرسنه نگه می دارند . ملین ها یا قرص های لاغر کننده مصرف می کنند، وعده های غذایی را حذف می کنند، عصبی اند و بی خوابی دارند.
آنها حساس و زود رنج می شوند، مبتلا به افسردگی شده و قابلیت باروری را از دست می دهند و در نهایت نیز به بیماری های قلبی و دیگر بیمارهای مرگ بار مبتلا خواهند شد .
این افراد باید به متخصصین ارجاع داده شوند . چون درمان آنها در بسیاری از موارد تنها با مصرف مواد غذایی امکان پذیر نیست.
برگرفته از سایت بدنساز
عالی و کاملا کامل بود ممنون از امروز تصمیم دارم وزن زیاد کنم قدم ۱۷۰ وزن ۵۵ چند ساله اینجوری لاغر شدم ایندفعه همت میکنم